۲۹ فروردين ۱۳۹۰ده گؤنده ریلیب
بؤلوم |        یازار :  elsoz

Initially an unknown man, he became a main figure of the revolution by galvanizing the people of Tabriz to endure two sieges in defense of the Iranian Constitution of 1906, resisting against the royalist forces sent by Mohammad Ali Shah Qajar. He later led the Azerbaijani contingent of Iranian constitutionalist forces (along with contingents from Gilan, Isfahan and Bakhtiari tribal forces) to Tehran in order to protest the abolishment of the constitution by the Mohammad Ali Shah Qajar. As a result of these efforts, the constitution was restored, and Mohammad Ali deposed. Upon his return to Tabriz, Sattar Khan was treated as a national hero.

Sattar Khan had a major fall out with the interim constitutionalist government over disarming and disbanding of his forces. In 1910, Sattar Khan & Haj Baba Khan-e- Ardabili refused to obey the government order to disarm, believing that their volunteer militias were Iran's best defense against any future attempts by the British and Russians to saddle Iran with another tyrant puppet like Mohammad Ali Qajar. After a brief but violent confrontation at Atabek Park in Tehran, Yeprem Khan, Sattar Khan's former comrade and now the police chief of Tehran, disarmed his forces using Bakhtiari tribesmen and Armenian veterans. Yeprem Khan, afterward was viewed as a traitor to the rest of the Iranian revolutionaries for this act. Sattar Khan was wounded during the confrontation. He was later pensioned off and his followers were disbanded. There are some claims that Sattar Khan died in 1914 from the wounds he sustained at Atabek Park

۱۴ فروردين ۱۳۹۰ده گؤنده ریلیب
بؤلوم |        یازار :  elsoz

Tomris Hatun M.Ö. 7. yüzyılda yaşadığı sanılan Sakaların kağanı. Sanılana göre Dünya'nın ilk Kadın hükümdarıdır.Aynı çağda İran'da hüküm süren Ahameniş İmparatorluğu ile büyük bir mücadeleye girişmiştir. Tomris Hatun'un dedesi Alp Er Tunga'nın aksine barışçıl ama savunmaya önem veren bir yapıya önem göstermiş, bunu bir zayıflık olarak gören Pers kralı Büyük Kiros ise hiç durmadan Saka topraklarına akın düzenlemiştir. Persler Saka topraklarına girdiği vakit yakılmış tarlalardan başka bir şey bulamıyorlardı. Çünkü Sakalar geri çekiliyor ve savaş için uygun bir mevzi ve an bekliyorlar bu olmadığı takdirde de savaşa girişmiyorlardı. Sakaları kovalamaktan bıkan Büyük Kiros İran'a geri dönmek zorunda kalıyordu. Bir süre sonra kendisine tabî olması ve kendisiyle evlenmeyi kabul ettiği takdirde Tomris Hatun ile uğraşmayacağını vaad etti. Tomris Hatun bunun bir oyun olduğunu biliyordu ve teklifi reddetti.

Buna kızan Büyük Kiros büyük bir ordu toplayarak tekrar Saka topraklarına girer (Bu orduda savaş için eğitilmiş yüzlerce köpek de vardır). Tomris Hatun artık kaçmanın yarar sağlamayacağını anlayıp uygun bir alan seçip Büyük Kiros'un ordusunu beklemeye başlar. İki ordu aralarında birkaç kilometre kalacak bir biçimde mevzilenir.Güneş battığı için savaşa tutuşmazlar ancak gece Büyük Kiros bir hile düşünmüş ve iki ordunun arasında bir çadır kurdurmuştur ve içinde güzel kızlar ve yiyecekler ve şarap bulunan çadıra ansızın saldırı düzenleyen Tomris Hatun'un oğlu ve beraberindeki kuvvetler, içerideki birkaç Persliyi öldürüp eğlenceye dalmışlardır. Ancak birkaç saat sonra bir baskın düzenleyen Pers kuvvetleri çadırı basıp Tomris Hatun'un oğlu da olmak üzere içerideki Sakaları öldürürler. Tomris çok sevdiği oğlunun ölümüne üzülür. Yemin ederek şöyle söyler : Kana susamış kurus....Sen oğlumu mertlikle değil o içtikçe zıvanadan çıktığın şarapla öldürdün. Ama Güneşe yemin ederim ki seni kanla doyuracağım

Ertesi gün yapılan savaşı Sakalar kazanır. Şöyle ki ok atmakta usta olan ve savaş arabalarını büyük ustalıkla kullanan Sakalar, savaş köpeklerine rağmen Persleri bozguna uğratır. Ölenler arasında Pers kralı Büyük Kiros da vardır.

Tomris Hatun sözünde durar ve Büyük Kiros'un kesik başını kan dolu bir tulumun içine atar. Tomris Hatun, Büyük Kiros'un kafasını kan dolu bir fıçıya atarak "Hayatında kan içmeye doymamıştın, şimdi seni, kanla doyuruyorum!" der

۱۴ فروردين ۱۳۹۰ده گؤنده ریلیب
بؤلوم |        یازار :  elsoz

تورك بيلسه بشر تاريخينده كوكووار

تورك بيلسه بشرين ايلك ديلين او ياراديب

تورك بيلسه يازي خطيني او دوز لديب

تورك بيلسه گونئي آمريكا، آلاسكا وآوروپادا ايزي وار

تورك بيلسه دونيا نين ان قايدالي ديلي تورك ديلي دير

تورك بيلسه بو عصرين ديري ديل لري اولان بئش ديلين ايچينده دير

تورك بيلسه فارس ديلي عرب ديلي نين 33 – جو لهجه سي دير

تورك بيلسه دونيا موسيقي سينين تمل داشين قويان توركدور

تورك بيلسه ديلي وموسيقي سي ان دويغوسال ديل وموسيقي دير

تورك بيلسه اسلامي ياييب قورويان تور كدور

تورك بيلسه تاريخ بويو «بت پرست» اولماييب

تورك بيلسه آذربايجانين 7مين ايلدن آرتيق تاريخي وار

 تورك بيلسه فارابي ، ابوريحان ، بوعلي سينا ، جابربن حيانو... توركدور

تورك بيلسه مولوي ، نيظامي ، خاقاني و... توركدور

تورك بيلسه دونيادا ايلك دموكراسيني او ياراديب

تورك بيلسه دونيانين ان گوجلو وزنگين

امپراطورلوقلارين تورك قوروب

تورك بيلسه دونيادا 19 اولكه تورك سويلودور

تورك بيلسه آسيا آدين توركدن آليب

تورك بيلسه چين ديواري اونا قارشي تيكيليب

تورك بيلسه دونيانين بوتون خالقلاري اونا باش اييب

تورك بيلسه قادينا اوجا سايقي ني تورك گوستريب

تورك بيلسه بيلسه ده قورقود كيمدير

تورك بيلسه تومروس آنا كيمدير

تورك بيلسه ضياء گوك آلپ كيمدير

تورك بيلسه 100 ايل ايچينده 3 انقلاب ائديب

تورك بيلسه شرفلي ميللت لر اوز بايراغي آلتيندا ياشامالي دير

                       اوندا اوزون آلچالديب هئچ بير ميللته اييلمز

۱۱ فروردين ۱۳۹۰ده گؤنده ریلیب
بؤلوم |        یازار :  elsoz
آدي آذربايجان دؤولتچيليك تاريخينه ايلك خانيم ديپلومات كيمي داخيل اولان، سارا خاتونون آديني فخرله چكه بيله جگيميز بير قاديندير. عوثمانلي منبعلري نين يازديغينا گؤره، اونون اصل آدي گؤوهرشاه خاتوندور. آغ قويونلو حؤكمداري اوزون حسنين آناسي، دئمك اولار كي، بوتون شرقده دؤورونون يئگانه ايستعدادلي ديپلومات قاديني كيمي تانينان سارا خاتون بؤيوك عاغيل و متانت، مودريكليك و جسارت صاحيبي ايدي.

  سارا خاتون آغ قويونلو دؤولتي نين مؤحكملنديريلمه سينده، اونون خاريجي سيياستي نين موعين لشديريلمه سينده و حياتا كئچيريلمه سينده موهوم رول اويناييب. او، اوزون حسنين ان مسئول ديپلوماتيك تاپشيريقلاريني بؤيوك سعي و مووففقيتله حياتا كئچيريردي. ائله بونا گؤره، همين دؤورده كيچيك آغ قويونلو دؤولتي، عوثمانلي توركييه سي و قاراقويونلو كيمي ايكي قوووتلي رقيب آراسيندا موستقيلليگيني ساخلايا بيلميشدي. اولدوقجا عاغيللي، تدبيرلي قادين اولان سارا خاتون دؤولتين ايداره چيليك ايشلرينده اوغلونا ياخيندان كؤمك ائديردي.   

  توركييه، آغ قويونلو دؤولتي نين موتفيقي و آراليق دنيزي ساحيلينده الوئريشلي استراتئژي مؤوقئعيه ماليك قارامان اميرليگيني آرادان قالديرماق ايسته ديكده عوثمانلي ايمپئراتورو ايكينجي مئهمئتله دانيشيقلار آپارماق اوچون سارا خاتون گؤندريلميشدي. سارا خاتون عوثمانلي ايمپئراتورو ايكينجي مئهمئتله باغلاديغي ياسسيچمن موقاويله سي (1461) آغ قويونلولارين دؤولت موستقيلليگي نين ساخلانماسيندا بؤيوك اهميته ماليك ايدي. اوزون حسن سارا خاتونو سولطان ايكينجي مئهمئتين حربي دوشرگه سينه گؤندرركن اونون قارشيسينا ايكي موركب وظيفه  قويموشدو. اولا، او، عوثمانلي سولطانيني آغ قويونلولار اوزرينه هوجوم ائتمك فيكريندن داشينديرمالي، ايكينجيسي، سولطاني مومكون قدر ترابزونو فتح ائتمك فيكريندن ده دؤندرمه لي ايدي. بوتون ياخين و اورتا شرقده بؤيوك نوفوذو اولان سارا خاتون عوثمانلي سولطاني نين حربي دوشرگه سينده ياخشي قارشيلاندي. منبعلرين معلوماتينا گؤره ديپلوماتيك دانيشيقلار زاماني سارا خاتون و ايكينجي مئهمئت بير-بيرينه  " آنا " ، " اوغول "  دئيه موراجيعت ائتميشلر. سارا خاتون بو دانيشيقلار زاماني اؤزونون بوتون ديپلوماتيك اوستاليغيندان ايستيفاده ائده رك اوزون حسنين بيرينجي تاپشيريغيني يئرينه يئتيره بيلدي. بو صولحون او زامان آغ قويونلو دؤولتي اوچون بؤيوك اهميتي اولموشدور. لاكين، سارا خاتون اونا تاپشيريلان ايكينجي وظيفه ني يئرينه يئتيره بيلمه دي. سولطاني ترابزون-يونان دؤولتيني توركييه يه قاتماق فيكريندن دؤندره بيلمه دي. سولطان ايكينجي مئهمئت ترابزون ايمپئراتورلوغونا سون قويدوقدا، سارا خاتونون گليني، اوزون حسنين حيات يولداشي دسپينه خاتونون ورثه ليگيني ايره لي سوروب، ترابزون خزينه سيني بؤلوشدورمه يه مووفق اولموش، بونونلا دا اؤز دؤولتي نين خزينه سيني خئيلي زنگينلشديرميشدي. بو، اونون بؤيوك مهارت و دراكه صاحيبي اولماسيندان خبر وئرير.

  تئيموري حؤكمداري ابو سيدله دانيشيقلار آپاران آغ قويونلو ائلچيلرينه ده سارا خاتون باشچيليق ائتميشدير (1468). آوروپا اؤلكه لري ده بو آذربايجانلي خانيمي چوخ ياخشي تانييير، اونا بؤيوك احتيراملا ياناشيرلار. آذربايجانا گؤندريلن آوروپا، خوصوصيله ده، وئنئسييا ائلچيلرينه وئريلن مخفي معلوماتلاردا موطلق سارا خاتونلا گؤروشمك و اؤز مقصدلري اوچون اونون سارايداكي نوفوذوندان ايستيفاده ائتمك تاپشيريليردي. سارا خاتون ديپلومات و دؤولت خاديمي اولماقلا برابر، بؤيوك حربي سركرده ليك باجاريغينا و حربي اينتويسييايا ماليك قادين اولموشدور. اونون عقلي چئويكليگي دار مقاملاردا تئز قرار چيخارماغا ايمكان وئرميشدير. سارا خاتون غئيرتلي قادين، ديپلومات و حربي ايستعدادا قادير بير اينسان اولموشدور.  

 آغ قويونلو دؤورونون ان گؤركملي تاريخچيسي ابوبكر تئهراني يازير كي، سارا خاتون قاراقويونلو جاهانشاهلا دانيشيقلار آپارماق مقصدي ايله اونون يانينا گلميش، بو زامان روستم ترخانين دوشرگه سينده اولموشدور. اونون اوردوسو سارا خاتونا او قدر ده عظمتلي گؤرونمه ديگيندن جاهانگير ميرزه و اوزون حسنه سيفاريش گؤندرير كي،  " اگر گلسنيز، غلبه سيزين اولاجاق. بو ايشي تاخيره سالماق اولماز " . سارا خاتون اوردويا ساده جه بير نظر سالماقلا آغ قويونلولار آراسينداكي قوووه لر نيسبتي نين آغ قويونلو دؤولتي نين خئيرينه اولدوغونو دوزگون قييمتلنديرمه سي اونون حربي اينتويسييا و سريشته سينده خبر وئرير. حقيقتن ده، بوندان سونرا اوزون حسنين كشفيات دسته سي روستم ترخانين اوردولارينا هوجوم ائده رك اونلاري داماداغين ائتميش، قاراقويونلولاري برك قورخويا سالميشدي.  

 قادينلارين كيشيلره نيسبتن حياتين بوتون ساحه لرينده حوقوقسوز بير وضعيتده اولدوغو بير دؤورده، آذربايجان تاريخينده بئله مرد و جسارتلي، ديپلومات قادينلاريميزين مؤوجودلوغو تقديره لاييق حالدير. سارا خاتون اوزاق تاريخي كئچميشيميزده ياشاسادا اونون سياسي مدنيتي، ديپلوماتيك فعاليتي و شخصي شوجاعتي گله جك نسيللر اوچون ده اؤرنكدير.

خورشيدبانو ناتوان پارلاق ايستعدادا و قاباقجيل ايدئاللارا ماليك اولان شخصيت اولموشدور. او، آذربايجان مدنيتينده و ايجتيماعي حياتيندا بؤيوك و اهميتلي ايزلر قويموشدور. بو فئنومئنين مئيدانا گلمه سي نين، ظنيمجه، بير نئچه اساس سببي واردير. بونلاردان بيريسي شاعيره نين سوي كؤكودور.

  يعني، ناتواندا ايكي بؤيوك نسلين – جاوانشيرلرين و زيياد-اوغلو قاجارلارين قاني واردير. آد چكديگيميز بو ايكي بؤيوك و شرفلي نسلين هر بيريسي دونيايا بير سيرا شاعير گتيرميشدير (مثلن، جاوانشير نسليندن ابولفت-خان طوطي نين، قاسيم بي ذاكيرين، زيياد-اوغلو قاجار نسليندن ايسه زييادي قاراباغي، موصاحيب گنجوي و بير سيرا باشقا شاعيرلرين آدلاريني چكمك اولار) ماراقليدير، كي، زييادي قاراباغي و موصاحيب گنجوي واختيله قاراباغ بيلربييسي اولموشدورلار). ناتوان ياراديجيليغي نين بؤيوك تدقيقاتچيسي، من دئيرديم، اصل معنادا  " ناتوان شوناس "  اولان مرحوم بيلر محمدوو  " ناتوانين شاعير قوهوملاري "  كيتابيندا (ب.، 1989) بو مسئله ني گئنيش آچيقلايير. عئيني زاماندا، زيياد-اوغلو قاجار نسليندن چيخان شاعيرلردن سؤز باشقا كيتابلاردا دا آچيلير (مثلن، محمده لي تربيتين  " دانيشمداني – آذربايجان " ، ب.، 1987؛ چينگيز قاجارين  " قديم و اورتا عصرلر آذربايجانين گؤركملي شخصيتلري " ، ب.، 1997 و س.). اونو دا قئيد ائدك كي، حال-حاضيردا فوضولي آدينا رئسپوبليكا اليازمالار اينستيتوتونون فوندوندا موصاحيب گنجوي نين شعر ديواني ساخلانيلير و بو اثرين اوزرينده اينستيتوتون امكداشلاري علمي تدقيقاتلار آپاريرلار.

      ناتوانين قيزي خانبيكه خانيم دا آناسي نين يولونو داوام ائتديره رك، غزللر و روباعيلر يازميشدير. اونون بير-نئچه غز لي واصيف قولييئوين  " دوننه اوزانان جيغير "  (ب.، 2000) كيتابيندا چاپ اولونموشدور. بو كيتابدا گؤستريلير كي، خان-بيكه خانيم  " مجليسي-اونس " اون ايشتيراكچيلاردان بيري ايدي.